En hoe zit het met de juridische gevolgen?

Hieronder vind je een boeket aan mogelijkheden voor onze dans voor Klimaat Gerechtigheid met het ministerie van ‘justitie’.

We hopen op veel support picknickers. Juridische gevolgen zijn er natuurlijk alleen voor mensen die een steentje oprapen.

Wie wil kan thuis een verklaring opstellen waarin je deelt waarom je je geroepen voelt om een steentje bij te dragen. Die verklaring kan je bij het nader gehoor op het politie bureau overhandigen.

Je kunt naast ‘no comment’ ook besluiten om bij het nadergehoor te verklaren waarom je aan deze actie hebt meegedaan. Daarbij is het goed om geen dingen over anderen te verklaren. Enkel over wat je zelf hebt gedaan en vooral over je motivatie.

Onze verklaringen kunnen de harten van de verantwoordelijken in het Openbaar Ministerie treffen, waardoor ze besluiten om niet tot vervolging over te gaan.

Net als bij de A-12 en bij talloze andere acties …

Maar ook omdat er misschien zo veel mensen een steentje bijdroegen en/of omdat de publieke opinie aan onze kant staat, kan het Openbaar Ministerie van verdere vervolging afzien.

Of misschien …

Misschien rollen er toch boetes of dagvaardingen in onze brievenbussen. Zoals wij bij het kolenspoor samen kwamen, supporters en kiezelaars, zo kunnen we dan weer samenkomen bij het gerechtsgebouw om VerZ leven in te blazen, te vieren.

Als het OM besluit ons te vervolgen, dan zal XR legal de kosten niet vergoeden. Maar advocaat Willem Jebbink is wel bereid om ons bij te staan, waar mogelijk op basis van gefinancierde rechtsbijstand. Wie niet voor gefinancierde bijstand (toevoeging) in aanmerking komt, zal de kosten van in principe zelf moeten dragen. Maar we kunnen natuurlijk geld inzamelen voor kosten die niet door de toevoeging gedekt worden, solidariteit!

Mr. Jebbink heeft al uitgebreid onderzoek gedaan naar alle mogelijke wetten die de ongestoorde stroom van kolen moeten beschermen.

En, last but not least, we kunnen ook onze eigen verdediging voeren. Dat is niet alleen gratis, voor sommigen van ons voelt het ook beter om zelf, in je eigen woorden, de Officier van Justitie en Rechter(s) uit te nodigen om onze kant te kiezen: “wij hopen dat u, Officier van Justitie, schuldigverklaring zonder straf zult eisen, en dat u, rechter, ons vrijspreekt of desnoods schuldig verklaard zonder straf op te leggen. Wij hopen dat u ervoor kiest het leven te beschermen in plaats van de stroom kolen”.

Mochten we toch veroordeeld worden tot boetes of een vervangende hechtenis, dan kunnen diegenen onder ons die zo eenvoudig leven dat er voor een deurwaarder niet genoeg te halen valt en die daartoe bereid zijn, kiezen voor de vervangende hechtenis.  Je kan ook, net als de anderen bij wie een deurwaarder wel genoeg kan halen, aan vrienden, familie en de wijdere beweging vragen om solidariteit om zo samen de boete te voldoen. Zo stellen we anderen in de gelegenheid om ook hun steentje bij te dragen.

Het ligt niet in de lijn der verwachtingen – alhoewel we dat met de gure wind die er waait, misschien moeten bijstellen – dat we voor ons steentje meteen tot taak- of gevangenisstraffen worden veroordeeld. Maar het zou kunnen.

Zoals je kunt opstaan om een steentje uit het kolenspoor te nemen, zo kun je ook in de rechtszaal opstaan en zelf het woord voeren en daarna opstaan om anderen in de gelegenheid te stellen om solidair te zijn of om je straf op je te nemen in de hoop de samenleving te louteren.

Opstaan voor het leven is leven.

Amnesty kan zelf  geen waarnemers sturen zaterdag, maar deelt wel de volgende overweging. Daar kunnen natuurlijk geen rechten aan ontleend worden:

“Je schrijft ‘het spoor onklaar maken’. Bij ‘onklaar maken’ denk ik in eerste instantie aan aanzienlijke, of mogelijk onherstelbare, schade. Dat klinkt als iets dat potentieel niet meer binnen de reikwijdte van het demonstratierecht valt. Dat beschermt namelijk vreedzame demonstraties. Acties zijn vreedzaam zo lang daar geen geweld gebruikt wordt tegen personen of tegen goederen. De term ‘geweld’ moet echter strikt worden uitgelegd: enig duwen of trekken maakt niet dat een demonstratie niet langer vreedzaam is. En – vergelijkbaar voor wat betreft geweld tegen goederen – wanneer demonstranten tijdelijke, gemakkelijk te herstellen schade aanrichten (denk bijvoorbeeld aan een op olie lijkende substantie aanbrengen die makkelijk afwasbaar is op een glazen pui), betekent dat niet dat de actie niet langer vreedzaam is.

Ik las dat jullie kiezelstenen willen verwijderen. Mijn kennis rijkt niet ver genoeg om te begrijpen hoe je hiermee het spoor ‘onklaar’ maakt, maar dat neem ik even van je aan. Het lijkt me echter niet dat daarmee onherstelbare schade toegebracht wordt aan het spoor, waarmee de actie mogelijk wel binnen de reikwijdte van het demonstratierecht valt, en dus bescherming geniet.
De grens ligt dus bij geweld. Niet bij het feit dat demonstranten een wet overtreden. Het overtreden van een wet op zich maakt niet automatisch dat een demonstratie/actie niet langer vreedzaam is, en dus niet langer beschermd. Wel kan het zijn dat ingrijpen door de politie eerder gerechtvaardigd is wanneer de wet overtreden wordt: die wet beschermt immers vaak de rechten en vrijheden van anderen. Wanneer die onevenredig in het gedrang komen gedurende langere tijd, kan ingrijpen (waaronder het beëindigen van het protest) gerechtvaardigd zijn.
Waar de grens precies ligt is lastig te zeggen, dat ligt aan de omstandigheden en moet per geval beoordeeld worden.
Voor meer informatie verwijs ik je graag naar ons rapport ‘Demonstratierecht onder druk’, paragraaf 3.1 en het kader over Burgerlijke ongehoorzaamheid (p. 16 ev).

Hoe de overheid precies gaat reageren hangt ook af van de omstandigheden. Ervan uitgaande dat de demonstranten vreedzaam blijven ligt beëindiging het meest voor de hand. Voor een verbod vooraf geldt namelijk een nog strengere toets dan voor andere inperkingen/voorschriften, en eigenlijk mag een burgemeester dat alleen doen wanneer er sprake is van (dreigende) grootschalige wanordelijkheden die niet met voldoende politie inzet te beteugelen is. Op basis van wat je schrijft lijkt dat niet aan de orde. Een verbod vooraf lijkt me dus niet zo waarschijnlijk.

Beëindiging is wel een reële optie. Daartoe zal de politie opdracht krijgen van de burgemeester. De politie gaat vervolgens over tot het vorderen: ze zal demonstranten vorderen te vertrekken. Ze moet dat luid en duidelijk omroepen, zodat iedereen weet dat de demonstratie beëindigd is. Meestal doet ze dat een paar keer. Als je geen gehoor geeft aan die vordering (met andere woorden: als je niet vertrekt) mag de politie overgaan tot aanhouding.

Of en waarvoor je dan vervolgd wordt is aan het Openbaar Ministerie. Het meest waarschijnlijke is dat de politie opdracht krijgt om aan te houden voor het overtreden van de Wet openbare manifestaties (Wom, art. 11 in combinatie met art. 7): handelen in strijd met de beëindiging. Dat is een overtreding. Maar het kan ook zijn dat de politie aanhoudt op grond van overtreding van het Wetboek van Strafrecht (art. 184 Sr – niet voldoen aan een bevel of vordering). Aanhouding op een van de andere in jullie tekst genoemde artikelen is ook een optie, maar acht ik iets minder waarschijnlijk. (Let op: dit is een inschatting van mij op basis van wat ik weet, alles hangt af van de omstandigheden op de dag zelf)

Het OM beslist vervolgens dus over daadwerkelijk vervolgen of niet. Daarbij moet het OM in acht nemen dat de strafbare feiten gepleegd zijn in de context van een demonstratie, maar het is lastig om vooraf al te stellen of en hoe het OM dat ook daadwerkelijk zal doen.

Preventieve arrestaties acht ik onwaarschijnlijk. Daar zijn ze wel toe overgegaan bij de blokkade van de A12, zoals jullie ongetwijfeld hebben gezien (al noemt het OM het nadrukkelijk zelf geen preventieve arrestaties: de XR leden werden aangehouden voor het oproepen tot deelname aan de blokkade). In jullie geval gaat het om een spoorlijn die alleen voor kolentransport gebruikt wordt, de overlast voor burgers zal dus zeer gering (niet-bestaand?) zijn. Daarmee acht ik de kans op vergelijkbare arrestaties in de aanloop naar jullie protest onwaarschijnlijk.”

Klik hier om verder te gaan op de algemene steentje-voor-steentje pagina.